بررسی استعاره‌های مفهومی در مثنوی لیلی و مجنون در "اعضای بدن"و"شخصیت‌های انسانی" بر اساس نظریه آمیزه مفهومی

چکیده

استعاره از دیدگاه‌های مختلف ادبی، زبان‌شناختی، زیبایی‌شناختی و روان‌شناختی مورد مطالعه قرار گرفته و پژوهش­های مختلفی در طول قرن‌ها بوده است. در این راستا نظریه استعاره مفهومی یکی از نظریه­هایی است با نگاهی جدید به استعاره توسط فوکونیه و ترنر (1998-2002) در قالب انواع فصاهای دهنی شامل دو فضای دروندادی، یک فضای عام و یک فضای آمیخته مطرح گردیده است. هدف این پژوهش، بررسی استعاره‌های مفهومی در مثنوی لیلی و مجنون در «اعضای بدن» و «شخصیت‌های انسانی» براساس نظریه آمیزه مفهومی توسط فوکونیه و ترنر (1998-2002) است. در پژوهش حاضر، فضاهای ذهنی هر استعاره بررسی شده تا مشخص شود در هر استعاره در ساخت فضاهای ذهنی از چه حوزه‌های مفهومی استفاده شده است. سپس، معنی‌دار بودن و یا معنی‌دار نبودن این حوزه‌های مفهومی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد حوزه‌های استفاده شده در استعاره‌های مثنوی لیلی و مجنون را می‌توان در دو گروه دسته‌بندی کرد که عبارتند از: «اعضای بدن» و «شخصیت‌های انسانی». هنگام ساخت استعاره‌ها، این حوزه‌های مفهومی در یک فضای دروندادی قرار گرفته و همراه با فضای دروندادی دیگری که هدف شاعر محسوب می‌شود، به فضای آمیخته فرافکنی شده و استعاره را می‌سازند. آنگونه که نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، تمام استعاره‌های مثنوی لیلی و مجنون را می‌توان براساس حوزه‌های مفهومی که در ساخت فضاهای ذهنی مطرح شده در نظریة آمیزة مفهومی نقش دارند، مورد بررسی قرار داد.