اصول اخلاقی
نشریه گنجینه زبان و ادبیات فارسی متعهد به رعایت بالاترین استانداردهای اخلاقی و صداقت علمی در فرآیند نشر است. این صفحه، به‌صورت دقیق سیاست‌های اخلاق نشر این نشریه را به‌منظور اطمینان از پیروی تمامی مقالات، فرآیندهای داوری و چاپ از استانداردهای جهانی در زمینه یکپارچگی پژوهش، شرح می‌دهد. تمامی نویسندگان، دبیران و داوران موظف به رعایت این استانداردهای اخلاقی هستند تا اعتماد، مسئولیت‌پذیری و شفافیت در جامعه علمی حفظ شود.
۱. مسئولیت‌های اخلاقی نویسندگان
اصالت و اجتناب از سرقت علمی
نویسندگانی که مقالات خود را به نشریه گنجینه زبان و ادبیات فارسی ارسال می‌کنند، موظفند اطمینان حاصل کنند که اثر آنها اصیل و عاری از سرقت علمی است. مقالاتی که مشخص شود دارای متن، ایده‌ها، داده‌ها یا تصاویری کپی‌شده از منابع دیگر بدون استناد مناسب هستند، رد خواهند شد و موارد سرقت علمی به مؤسسه وابسته نویسنده گزارش خواهد شد. نویسندگان باید تمامی منابع را به‌درستی ذکر و ارجاع دهند.
درستی داده‌ها و اجتناب از ساختگی بودن اطلاعات
نویسندگان موظف به ارائه صادقانه و شفاف داده‌های خود هستند. ساختگی بودن، تحریف یا دستکاری داده‌ها به‌صورت جدی ممنوع است. نویسندگان باید داده‌های خام خود را برای مدت معقولی پس از انتشار نگهداری کنند تا در صورت نیاز برای تأیید بیشتر در دسترس باشند. در صورت وجود خطاها پس از انتشار، نویسندگان موظفند اصلاحات لازم را به‌سرعت ارائه دهند.
اجتناب از انتشار تکراری و خودسرقتی
نشریه گنجینه زبان و ادبیات فارسی از انتشار تکراری خودداری می‌کند، به این معنا که نویسنده نمی‌تواند بخش‌های تکراری از اثرات قبلی خود را بدون ارجاع و اطلاع‌رسانی صحیح استفاده کند. نویسندگان باید در صورت تکرار بخش‌هایی از مقاله در نشریات دیگر، موضوع را به اطلاع دبیر نشریه برسانند تا از تکرار و هم‌پوشانی محتوایی اجتناب شود.
نویسندگی و سهم در پژوهش
تنها افرادی که سهم قابل‌توجهی در پژوهش و نگارش مقاله داشته‌اند، باید به‌عنوان نویسنده ذکر شوند. ترتیب نویسندگان باید با توافق همه آنها تعیین شود و هرگونه تغییر در فهرست نویسندگان (اضافه، حذف یا تغییر ترتیب) پس از ارسال مقاله نیاز به تأیید همه نویسندگان دارد. در موارد اختلاف، دبیر نشریه می‌تواند براساس راهنمایی‌های کمیته اخلاق نشر (COPE) میانجی‌گری کند.
تعارض منافع و افشای مالی
نویسندگان باید هرگونه رابطه مالی یا شخصی که ممکن است بر پژوهش و یافته‌های آن تأثیرگذار باشد، را افشا کنند. این شامل منابع مالی، حمایت‌های سازمانی یا هرگونه منافع مالی مستقیم یا غیرمستقیم است که ممکن است به‌عنوان تعارض منافع شناخته شود. نشریه برای شفافیت، افشاهای مرتبط را به همراه مقاله منتشر می‌کند.
۲. مسئولیت‌های اخلاقی دبیران
استقلال و یکپارچگی دبیران
دبیران باید تصمیم‌گیری‌های خود را تنها براساس شایستگی علمی، اصالت، وضوح و ارتباط با حوزه‌های تخصصی نشریه انجام دهند. هیچ‌گونه تعصب شخصی، تعارض منافع یا تأثیرات خارجی نباید در تصمیم‌گیری‌های دبیران تأثیرگذار باشد. نشریه از استقلال دبیران در تصمیم‌گیری‌های منصفانه و بی‌طرفانه پشتیبانی می‌کند.
محرمانگی
تمامی مقالات ارسال‌شده به‌عنوان اسناد محرمانه تلقی می‌شوند. دبیران، کارکنان تحریریه و داوران نباید اطلاعات مربوط به مقاله‌ای ارسال‌شده را به جز برای نویسنده مسئول، داوران و ناشر در اختیار شخص دیگری قرار دهند. محرمانگی در طول فرآیند داوری رعایت شده و اطلاعات شخصی نویسندگان نیز براساس قوانین حفظ حریم خصوصی محافظت می‌شود.
تعارض منافع
دبیران موظفند در صورتی که هرگونه تعارض منافع دارند، از مدیریت مقاله اجتناب کنند. در چنین مواردی، مسئولیت مدیریت مقاله به یکی دیگر از اعضای هیئت تحریریه محول می‌شود تا به‌صورت بی‌طرفانه با مقاله برخورد شود. همچنین، دبیران باید از استفاده از اطلاعات منتشرنشده در مقالات ارسال‌شده برای تحقیقات شخصی خود اجتناب کنند.
زمان‌بندی و ارتباطات
دبیران موظفند اطمینان حاصل کنند که فرآیند داوری و انتشار به‌صورت کارآمد و با احترام به زمان نویسندگان انجام شود. آنها باید به‌صورت شفاف و به‌موقع با نویسندگان در ارتباط باشند و آنها را از وضعیت ارسال و زمان‌بندی تصمیم‌گیری‌ها مطلع کنند.
برخورد با تخلفات اخلاقی
در صورت گزارش یا مظنون شدن به هرگونه تخلف اخلاقی یا نقض یکپارچگی پژوهش، دبیران مسئول تحقیق دقیق در این موضوع هستند. در صورت تأیید تخلف، دبیران براساس راهنمایی‌های کمیته اخلاق نشر (COPE) اقدام به اعمال اصلاحات لازم، اطلاع‌رسانی به مؤسسه نویسنده یا سایر اقدامات اصلاحی خواهند کرد.
۳. مسئولیت‌های اخلاقی داوران
بی‌طرفی و انصاف
داوران نقش اساسی در حفظ کیفیت و یکپارچگی فرآیند داوری همتا دارند. آنها موظفند مقالات را به‌صورت بی‌طرفانه، منصفانه و بدون تعصب شخصی یا حرفه‌ای ارزیابی کنند. انتقادات باید سازنده و با استناد به شواهد مرتبط باشد و از هرگونه اظهارات شخصی یا توهین‌آمیز اجتناب شود.
محرمانگی
داوران موظف به حفظ محرمانگی تمامی اطلاعات و محتوای مقالاتی هستند که برای داوری دریافت می‌کنند. مقالات نباید بدون اجازه دبیر نشریه به‌اشتراک گذاشته، مورد بحث یا به‌صورت عمومی ارجاع داده شوند. همچنین داوران نباید از داده‌ها یا اطلاعات منتشرنشده در مقالات ارسال‌شده برای پژوهش یا منافع شخصی خود استفاده کنند.
تعارض منافع
داوران باید در صورتی که هرگونه رابطه مالی، حرفه‌ای یا شخصی دارند که می‌تواند بر بی‌طرفی آنها تأثیر بگذارد، از داوری مقاله خودداری کنند. داوران تشویق می‌شوند تا در صورت احساس عدم توانایی در ارائه داوری بی‌طرفانه، به‌سرعت موضوع را به اطلاع دبیر برسانند تا داوری دیگری تعیین شود.
زمان‌بندی
داوران باید تنها در صورتی درخواست داوری را بپذیرند که بتوانند وظیفه را در مدت‌زمان توافق‌شده تکمیل کنند. اگر داور نیاز به زمان بیشتری دارد یا نمی‌تواند تعهد را انجام دهد، باید بلافاصله دبیر را مطلع کند تا تخصیص مجدد داوری به‌موقع انجام شود.
کمک به ارتقای کیفیت
داوران تشویق می‌شوند بازخورد سازنده‌ای ارائه دهند تا به نویسندگان در بهبود مقالاتشان کمک کنند. داوری‌های آنها نقش اساسی در حفظ یکپارچگی، کیفیت و دقت علمی مقالات منتشرشده در گنجینه زبان و ادبیات فارسی دارد و تخصص آنها به فرآیند تحریریه ارزش افزوده می‌بخشد.
۴. برخورد با اتهامات تخلف اخلاقی
نشریه گنجینه زبان و ادبیات فارسی موارد اتهام تخلفات علمی را با جدیت بررسی می‌کند. این نشریه از نمودارهای راهنمای کمیته اخلاق نشر (COPE) در بررسی و حل‌وفصل موارد احتمالی تخلف، از جمله سرقت علمی، دستکاری داده‌ها، شیوه‌های غیراخلاقی در پژوهش و اختلافات نویسندگی، پیروی می‌کند. ما به حقوق تمامی طرف‌های درگیر احترام می‌گذاریم و بررسی‌ها به‌صورت دقیق انجام می‌شود.
فرآیند بررسی
- ارزیابی اولیه: با دریافت اتهام، سردبیر بررسی اولیه‌ای برای تعیین صحت ادعا انجام می‌دهد و مشخص می‌کند که آیا این ادعا نیازمند بررسی بیشتر است یا خیر.
- جمع‌آوری شواهد: در صورت لزوم برای تحقیق بیشتر، سردبیر شواهد لازم را که ممکن است شامل داده‌های خام، پاسخ‌های نویسنده و اظهارات طرف‌های مربوط باشد، جمع‌آوری می‌کند.
- رفع مشکل: در صورتی که تخلف تأیید شود، اقدامات اصلاحی مانند بازپس‌گیری مقاله، اطلاع‌رسانی به مؤسسه وابسته به نویسنده یا جلوگیری از ارسال‌های آینده اعمال می‌شود. نویسندگان حق پاسخگویی به اتهامات را دارند و در طول تحقیق از وضعیت مطلع می‌شوند.
اصلاحات و بازپس‌گیری‌ها
در صورت انتشار خطاها، نادرستی‌ها یا تخلفات تأییدشده، نشریه بازپس‌گیری یا اصلاحات لازم را منتشر می‌کند. بازپس‌گیری‌ها به‌منظور اصلاح سوابق علمی، حفظ یکپارچگی مطالب و اطلاع‌رسانی به خوانندگان در مورد هرگونه داده یا یافته‌های نامعتبر منتشر می‌شود. اصلاحات برای رفع اشتباهات غیرعمدی که تأثیر قابل‌توجهی بر اعتبار نتایج تحقیق ندارد، منتشر می‌شود.
۵. پژوهش‌های مرتبط با افراد انسانی و حیوانات
نویسندگانی که پژوهش‌هایی در زمینه افراد انسانی یا حیوانات انجام می‌دهند، باید به دستورالعمل‌های اخلاقی پایبند بوده و تأییدهای لازم از کمیته‌های اخلاق یا هیئت‌های بازنگری مؤسسه‌ای را اخذ کنند. تأییدیه رعایت استانداردهای اخلاقی و توضیح روش‌های اخذ رضایت (برای مطالعات انسانی) یا شیوه‌های انسانی (برای مطالعات حیوانات) باید در مقاله گنجانده شود.
رضایت آگاهانه
در مطالعاتی که افراد انسانی مشارکت دارند، نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که رضایت آگاهانه از تمامی افراد اخذ شده و حقوق و حریم خصوصی آنها رعایت شده است. انتشار اطلاعات قابل‌شناسایی فقط در صورت ضرورت و با رضایت صریح فرد مجاز است.
رعایت استانداردهای اخلاقی
نشریه گنجینه زبان و ادبیات فارسی از شیوه‌های پژوهش اخلاقی حمایت می‌کند و از نویسندگان می‌خواهد که رعایت استانداردهای اخلاقی در پژوهش‌های خود را تأیید کنند. مقالاتی که مدارک کافی از تأییدهای اخلاقی یا رعایت استانداردهای اخلاقی ارائه ندهند، ممکن است رد شوند.
۶. اصلاحات، بازپس‌گیری‌ها و اعلامیه‌های نگرانی تحریریه
نشریه متعهد به حفظ سوابق علمی دقیق است و در موارد ضروری، اصلاحات، بازپس‌گیری‌ها یا اعلامیه‌های نگرانی را منتشر خواهد کرد. اصلاحات برای رفع خطاهای غیرعمدی که اعتبار یافته‌های پژوهش را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، صادر می‌شوند؛ بازپس‌گیری‌ها برای موارد نقض جدی اخلاقی، مانند دستکاری داده‌ها، اعمال می‌شوند؛ و اعلامیه‌های نگرانی تحریریه ممکن است در صورت در جریان بودن تحقیق منتشر شوند.
