بررسی تطبیقی مراتب هرم مازلو و وادی‌های هفت‌گانۀ سلوک عرفانی در منطق‌الطیر عطار
کلمات کلیدی:
منطق‌الطیر, هرم مازلو, وادی‌های عرفانی, خودشکوفایی, فقر و فنا, تطبیق روان‌شناسی و عرفانچکیده
این مقاله با هدف بررسی تطبیقی ساختار هرم نیازهای آبراهام مازلو و وادی‌های هفت‌گانۀ عرفانی در منطق‌الطیر عطار نگاشته شده است. با وجود تفاوت‌های بنیادین میان این دو نظام—یکی برآمده از روان‌شناسی انسان‌گرای مدرن و دیگری برخاسته از عرفان اسلامی‌ـ‌ایرانی—تحلیل تطبیقی مرحله‌به‌مرحله نشان می‌دهد که در هر دو، سیر تعالی انسان از نیازهای ابتدایی به‌سوی معنا، وحدت، و فراروی از خویشتن صورت می‌پذیرد. این تطبیق از مسیر تحلیل ساختار درونی هر دو دستگاه آغاز شده و پس از معرفی مستقل هرم مازلو و شرح منظومۀ وادی‌های عرفانی عطار، هریک از مراحل هفت‌گانۀ روان‌شناختی و عرفانی به‌صورت تطبیقی بررسی شده است. در این تحلیل، ضمن حفظ تمایزهای معرفت‌شناختی، شباهت‌های ساختاری و سیر تکاملی درونی انسان مورد توجه قرار گرفته است. جدول تطبیقی، خواننده را قادر می‌سازد که مقایسه‌ای فشرده و کارآمد از هر مرحله داشته باشد. در پایان، با تأکید بر لزوم پرهیز از هم‌ارزسازی نابه‌جا، دیدگاه‌های انتقادی نسبت به این تطبیق نیز طرح و بررسی شده است. نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که سلوک عرفانی در عرفان اسلامی را می‌توان، با حفظ مرزهای مفهومی، هم‌افق با سیر کمال روان‌شناختی تفسیر کرد. این امر می‌تواند راهی برای گفت‌وگوی میان‌رشته‌ای میان روان‌شناسی و عرفان بگشاید.
دانلودها
مراجع
1. Maslow A. Toward a Psychology of Being. New York: Van Nostrand; 1968.
2. Maslow A. Motivation and Personality. Translated by Yousef Karimi ed. Tehran: Roshd Publishing; 2014.
3. Attar Nishapuri Fa-D. The Conference of the Birds (Mantiq al-Tayr). 2017.
4. Schultz D, Schultz S. Theories of Personality. Belmont: Wadsworth Cengage Learning; 2012.
5. Ghazi H. Humanistic Psychology from Maslow's Perspective. Tehran: Agah Publishing; 2018.
6. Koltko-Rivera ME. Rediscovering the Later Version of Maslow's Hierarchy of Needs: Self-Transcendence and Opportunities for Theory, Research, and Unification. Review of General Psychology. 2006;10(4):302-17.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 داریوش ذوالفقاری
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
