تأثیر ویژگیهای کارناوالیستی بر بازنمایی طبقات اجتماعی مختلف در ضربالمثلهای فارسی جلد اول امثال و حکم دهخدا
کلمات کلیدی:
ادبیات عامه, ضربالمثل, کارناوال باختینی, علیاکبر دهخدا, انتقاد اجتماعی, چندصداییچکیده
ادبیات غنایی فارسی همواره بازتابی از شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران بوده و نویسندگان و شاعران بزرگ آن با استفاده از زبان شعر و نثر به بیان دردها، آرمانها و نقدهای خود پرداختهاند. در این میان، ادبیات عامه و بهویژه ضربالمثلها بهعنوان بخشی از فرهنگ شفاهی مردم، نقش مهمی در انتقال مفاهیم اجتماعی و سیاسی ایفا کردهاند. ضربالمثلها با زبانی ساده و فشرده، مفاهیمی چون عدالت، نابرابری، فساد، قدرت، امید و انتقاد از وضعیت موجود را بازتاب میدهند و به دلیل ماهیت مردمیشان، بهعنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای بیان جمعی شناخته میشوند. پژوهش حاضر با بهرهگیری از نظریه کارناوال میخائیل باختین، به تحلیل ویژگیهای کارناوالیستی ضربالمثلهای جلد اول کتاب «امثال و حکم» علیاکبر دهخدا میپردازد. ویژگیهایی چون ریشخند، تمسخر، گروتسک، وارونگی هنجارها، خنده، شوخی و نقد قدرت در این ضربالمثلها شناسایی و بررسی میشوند تا جایگاه انتقادی و گفتگومحور آنها در ادبیات عامه مشخص گردد. نوآوری این پژوهش در مقایسه با پیشینه داخلی و خارجی، تمرکز بر ضربالمثلها بهعنوان متون کوتاه و ایجازگونهای است که کمتر در حوزه مطالعات کارناوالی مورد توجه قرار گرفتهاند، در حالی که این متون ظرفیت بالایی برای بازنمایی مقاومت فرهنگی، وارونگی اجتماعی و انتقاد از گفتمان رسمی دارند. یافتهها نشان میدهد که ضربالمثلها نهتنها بهعنوان میراث فرهنگی زبانی، بلکه بهعنوان ابزارهایی برای بازتاب زندگی واقعی مردم، گفتمان انتقادی و مقاومت اجتماعی عمل میکنند. این پژوهش بر اهمیت بازخوانی ضربالمثلها از منظر نظریههای ادبی معاصر تأکید دارد و نشان میدهد که عناصر کارناوالیستی میتوانند کلید فهم لایههای پنهان نقد اجتماعی در فرهنگ شفاهی باشند.
دانلودها
مراجع
1. Azimi M. Persian Literature and Social and Political Issues. Persian Language and Literature Research Journal. 2015;34:77-94.
2. Taheri M, Hemmati Z. Dialogism in Simin Behbahani's Ghazals from the Perspective of Bakhtin's Postmodernist Theory of Dialogic Logic. Literary Schools Research Journal. 2024;7(23SP - 54):86.
3. Beigi R, Taheri M. Examining Non-Linguistic Elements in Spoken Poetry. Mystical Literature Research Journal. 2013;5(4):145-74.
4. Mehranfar S, Pirooz G, Gholamhossein-Zadeh G, Bagheri-Khalili AA. Linguistic and Literary Features of Carnivalesque Humor in Novels of the 1960s and 1970s. Persian Language and Literature Research Quarterly. 2020;35(2):121-50.
5. Ghanipour Malekshah A, Mohseni A, Haghighi Z. Transformation of Dialogic Logic in the Poems of Qeysar Aminpour: From Idealism to Introversion. Literary Text Research Journal. 2016;19(64):165-88.
6. Miralizadeh Y. The Role of Folk Literature in People's Political and Social Awareness. Iranian Literature Research Journal. 2015;28:17-36.
7. Mohammadi Z, Eshaghian E. Bakhtin's Carnival Theory and Menippean Satire in Reading "The Brothers Karamazov" and Analyzing the Inner World of Its Characters. 2023.
8. Sadri-Khanlou NS, Al-Bouyeh-Langroudi A, Parsaei-Pour M. Examining Bakhtinian Carnivalesque Literature in the Novel "Lubat al-Nisyan". Arabic Literature Journal. 2024;15(1):85-105.
9. Majidi H, Qashlaqei H, Madineh A. Examining Linguistic, Lexical, and Content Principles of Written Translation. Translation Studies in Arabic Language and Literature Research Journal. 2013;2(5):204-181.
10. Sadeghimanesh A, Alavi Moghaddam M, Estaji E. Comparative Study of "Women's Position" in Persian and Arabic Proverbs Based on Adler's and Berne's Views (Case Study: Dehkhoda's Proverbs and Meydani's Majma' al-Amthal). Persian Language and Literature Research Quarterly. 2022;37(2):103-35.
11. Bagheri B, Amini M, Sadina M. Government and Politics in the Mirror of Persian Proverbs2016.
12. Yazdi M, Ebrahimi E. Examining Carnivalesque Imagery in Shakespeare's "Romeo and Juliet" from Bakhtin's Perspective. Fine Arts Journal - Performing Arts and Music. 2011;43(16):51-8.
13. Vafaei A, Atashipour MA. Discursive Conflict Between Intellectual and Political Discourses in Defining Features of Post-Revolutionary Fiction with Emphasis on War/Defense Literature. Literary Text Research Journal. 2021;24(83):39EP - 70.
14. Zahedi K, Zehab-Nazouri A. Names of Head-Related Body Parts in Persian and English Proverbs and Sayings: A Cognitive Corpus-Based Cultural Analysis. Cognitive Science News. 2012;13(4):1-18.
15. Nejad-Mohammad M, Khamabrou H. Intertextual Reading of the Novel "Noah's Child" by Eric Emmanuel Schmitt Based on Bakhtin's Dialogism and Polyphony Theory. French Language and Translation Research Journal. 2024;6(1):31-52.
16. Chalak S. Carnivalesque in Iranian Folk Tales2023.
17. Oskouei G. Features of Bakhtin's Carnival in the Novel "Don't Worry". Literary Criticism and Rhetoric Research Journal. 2018;6(1):141-57.
18. Farid S. Carnival Features in the Novel "Sayidat al-Qamar" by Jokha Al-Harthi Based on Bakhtin's Theory. Lisan Mobin Journal. 2023;14(51):109-29.
19. Lam'i Giv E, Arfaei M, Doostzadeh M. Analyzing the Function of Laughter in Shahnameh Based on Bakhtin's Theory. Persian Language and Literature Biannual Journal of Kharazmi University. 2016;24(80):207-29.
20. Emami M, Kamrani M, Behnam M. Analysis of Nikzad Nojumi's Works Based on Mikhail Bakhtin's Carnival Theory. Art Research Journal. 2021;9(18):41-52.
21. Shafiei M, Etemad Saeed M. Examining the Manifestations of Bakhtin's Theories in Stanislavski's Theater. Fine Arts Journal - Performing Arts and Music. 2015.
22. Casas-Cortes M, Torres-Landa M. A corona-carnival? A carnivalesque interpretation of (im)mobilities under lockdowns. Politics. 2023.
23. Liu Y. Coronation and Coronation Removal: A Study on the Live-streaming Rollover by Her Highness Qiaobiluo Based on Bakhtin's Carnival Theory. Lecture Notes in Education Psychology and Public Media. 2023.
24. Sinanan CD. Measuring Mas: A Metaphysical-Bakhtinian Perspective on the Trinidadian Carnivalesque. Stan Rzeczy. 2022.
25. Eweis M. Origins of Bakhtin's Theory of Carnivalization. 2021.
26. Oskouei G, Rahbarnia M, Shoiri M. Interactive Semiotic-Semantic Analysis of the Ritual Ceremony "Chellehavin" with Emphasis on Bakhtin's Carnival Theory. Theoretical Foundations of Visual Arts. 2023;8(1):4-13.
27. Ramazani Y, Aniseh. Examining Three Bakhtinian Themes: Carnival, Dialogism, and Chronotope in the Play "She Stoops to Conquer or Mistakes of a Night" by Oliver Goldsmith. World Contemporary Literature Research Journal. 2016;20(2):245-74.
28. Hutchison PJ. Celebrating a carnival of insults: Don Rickles meets Mikhail Bakhtin. Comedy Studies. 2022.
29. Walker M. Bakhtin and Gogol, or, The Question of Allegory and the Politics of Carnival. 2017.
30. Moradi A, Fazli-Darzi SS, Bahareh. Comparing Ubayd Zakani's Satire with Others from Bakhtin's Carnivalesque Perspective. Stylistics of Persian Poetry and Prose (Spring of Literature). 2016;33(9):203-24.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 سید مجتبی میری هزاوه, محسن ایزدیار, شاهرخ حکمت (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.