بررسی تطبیقی خط کوفی بنایی دوره ایلخانی در مسجد عتیق اصفهان و بقعه پیر بکران
کلمات کلیدی:
خط کوفی بنایی, بقعه پیربکران, مسجد عتیق اصفهان, دوره ایلخانیچکیده
هدف از نگارش مقاله پیش رو بررسی تطبیقی خط کوفی بنایی به عنوان مولفه‌ای از تلفیق معماری و خوشنویسی ایرانی دوره ایلخانی است که در دو بنای مذهبی با کارکردی متفاوت اما در یک تاریخ و جغرافیای ایران مورد بررسی قرارگرفته است. از اهمیت این پژوهش علاوه بر بررسی موردی خط بنایی در مسجد عتیق اصفهان بر روی یک کتیبه و بقعه پیربکران بر روی دو کتیبه مورد نظر این تحقیق قرار گرفته است. به مواردی همچون: ارج نهادن به خط کوفی بنایی است چراکه در کمتر پژوهش‌هایی بدان پرداخته شده است. علاوه بر آن در مبحث آموزش شیوه‌های مختلف نگارشی این خط می‌تواند راه گشایی برای تدریس باشد. بنابراین قصد داریم تا بدین سوال پاسخ دهیم که نقش خط کوفی بنایی دوره ایلخانی در مسجد عتیق اصفهان و بقعه پیربکران چگونه قابل مشاهده است؟ برای پاسخ به این سوال از شیوه گردآوری اسناد و مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است نتایج حاصل از این تحقیق با توجه به جدول ارائه شده در متن مقاله می‌توان به این موارد اشاره کرد یکی شیوه ارائه در مسجد عتیق بسیار نزدیک به مدل‌های صفوی است (کاشی‌های رنگی با طیف آبی و طلایی) و اما شیوه پیربکران قرابتی با دوره ایلخانی دارد و دوم اینکه در حاشیه کتیبه‌های آجری پیربکران موردی جهت تزئینات دیده نمی‌شود در حالی که در مسجد عتیق اسلیمی‌ها در حاشیه خط کوفی بنایی به چشم می‌خورند و سوم اینکه متن نوشتار کتیبه عتیق شعر فارسی است و دیگر کتیبه درپیربکران یکی صلوات کبیره و دیگری متن قرآنی می‌باشد و چهارم اینکه در کتیبه خط کوفی بنای در مسجد عتیق، به صورت چهارلوزی دیده می‌شود که در وسط آن مربع است در صورتی که در بقعه پیربکران کلمات قرآنی در یک مربع بزرگ به صورت ساده نگاشته شده است.
دانلودها
مراجع
1. Pope AE. Iranian architecture: Tehran: Akhtaran Publishing; 2003.
2. Feyzi F, Hajizadeh K, Sadeghi S. A comparative study of religious themes in the stucco inscriptions of the Seljuk and Ilkhanid mihrabs. Biannual Journal of Art Research. 2019;9(17).
3. Herati MM. The art of verse writing in the Holy Quran: Payam Azadi Tehran; 1996.
4. Maher al-Naghsh M. Tilework of Iran: Reza Abbasi Museum, Tehran; 1988.
5. Fazeli H. Atlas of scripts: Research on Islamic scripts: Tehran: Soroush (Islamic Republic of Iran Broadcasting Publishing); 2012.
6. Zomoroshidi H, Fereydounzadeh H, Khorasani K. The influence of Kufic script on architectural Kufic and its evolution to contemporary inscriptions. Iranian Architectural Studies. 2016;5(10):123-39.
7. Zomoroshidi H. The creations of sacred art from various building scripts in Islamic architecture. Iranian Islamic City Studies. 2012;2(8):1-18.
8. Pope AE. Architecture of Iran: Tehran: Akhtaran Publishing; 2007.
9. Ahari Z. The Isfahan school in urban planning (grammar of urban design): Tehran: University of Art Publishing; 2014.
10. Sherato U. Preliminary report on archaeological investigations at the Jameh Mosque of Isfahan. Iranian Architecture Culture. 1976;4(Summer).
11. Honarfar L. A list of historical inscriptions in the ancient works of Isfahan. Islamic Knowledge Monthly (Awqaf Organization). 1969;39:55-63.
