جستاری تطبیقی در شخصیت‌های اصلیِ رمان سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی و مقامات بدیع‌الزمان همدانی
کلمات کلیدی:
شخصیت اصلی, رمان سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی, مقامات بدیع‌الزمان همدانی, حاجی بابای اصفهانی, ابوالفتح اسکندریچکیده
شخصیت‌پردازی، ستون اصلی هر اثر داستانی است و شناخت شخصیت‌ها به ویژه شخصیت اصلی داستان، (چه مثبت و چه منفی)، کلید درک عمق و پیچیدگی داستان به شمار می‌رود. این پژوهش، با تمرکز بر شخصیت اصلی، به مقایسه و تحلیل دو اثر ادبی شاخص فارسی و عربی، از دو دوره و دو فرهنگ متفاوت می‌پردازد: حاجی‌بابای اصفهانی در سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی و ابوالفتح اسکندری در مقامات بدیع‌الزمان همدانی. حاجی بابا، با حرص و طمع بی‌حد و حصر، به دنبال قدرت و ثروت است و از هیچ عمل زشتی برای رسیدن به اهداف خود دریغ نمی‌کند. ابوالفتح اسکندری، شخصیت سیال و چندوجهی مقامات، با مهارت‌های گفتاری خود، مرزهای اخلاق را درنوردیده و نقدی ظریف بر جامعه زمان خود ارائه می‌دهد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی، با رویکرد تطبیقی بر مبنای مکتب فرانسوی است. نتایج نشان می‌دهد هسته مرکزی این دو اثر بر پایه کنش و رفتار شخصیت‌هایی ضعیف و ناتوان می‌گردد. این شخصیت‌ها مولود اجتماعی هستند که فقر و بدبختی از ویژگی‌های بارز آن است و این افراد برای ادامه زندگی و حفظ بقا از هیچ‌گونه شیادی (تغییر هویّت، تکدی‌گر، حیله‌گری، ریاکاری و دروغگویی) رویگردان نیستند، با این تفاوت که مدار مقامات بدیع‌الزمان همدانی در کنار کنش، حول فصاحت و مهارت‌های زبانی و گفتاری شخصیت اصلی می‌گردد، ولی مدار رمان سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی، حول محور کنش و رفتارهای شخصیت اصلی می‌گردد.
دانلودها
مراجع
1. Mir-Sadeghi J, Meymanat Z. Guide to Novel Writing. Tehran: Sokhan; 2022.
2. Jazini MJ. The Alphabet of Storytelling. Tehran: Hazāreh-ye Ghoghnoos; 2006.
3. Brombert VH. In Praise of Antiheroes: Figures and Themes in Modern Chicago. Chicago: Press of European Literature; 1999.
4. Guyard M-F. Comparative Literature. Cairo: Lajnat al-Bayan al-Arabi; 1956.
5. Abboud A. Comparative Literature and Modern Critical Trends. Alam al-Fikr (Kuwait). 1999;28(1):265-302.
6. Makaryk IR. Encyclopedia of Contemporary Literary Theory. Tehran: Agah; 2015.
7. Baraheni R. The Masculine History. Tehran: Nashr-e Avval; 1984.
8. Zarrinkoub A. Literary Criticism: Inquiry into Principles, Methods, and Critical Discourses with Historical Review. Tehran: Amir Kabir; 2013.
9. Bobani F. James Morier, Hajji Baba, and Colonial Literature. Contemporary World Literature Studies. 2008;13(43):5-27.
10. Zarghani SM. The History of Persian Literature and Its Geographical Domain, Vol. 4: Genre-Based Approach. Tehran: Fatemi Publishing; 2024.
11. Morier J. The Adventures of Hajji Baba of Ispahan. Tehran: Negah; 2023.
12. Hamadani Ba-Z. Maqāmāt. Tehran: Amir Kabir; 2008.
13. Poyandeh MJ. An Introduction to the Sociology of Literature. Tehran: Naqsh-e Jahan Mehr; 2013.
14. Siber H. Picaresque: The Story of Rogues. Tehran: Markaz; 2020.
15. Cuddon JA. A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Tehran: Shadgan; 2008.
16. Awad YN. The Art of Maqāmāt between the East and the West. Beirut: Dar Al-Fikr; 1979.
17. Rohani MH. A Word About Ḥariri’s Maqāmāt. Literature and Languages (Chista). 1991(82-83):202-12.
18. San'ati M. Artistic and Psychoanalytic Analyses in Art and Literature. Tehran: Markaz; 2021.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Maryam Shafiee Taban; Farzaneh Dastmard, Fatemeh Gooshehneshin (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
