دگردیسی گیو؛ از شاهنامه تا طومار نقالی
کلمات کلیدی:
گیو, شاهنامه فردوسی, فولکلور, طومار نقّالی, ادبیات تطبیقیچکیده
گیو، از پهلوانان برجستهی خاندان گودرز، یکی از شخصیتهای کلیدی در ساختار اساطیری و حماسی ایران است. شخصیت او در دو بستر متفاوت، یعنی حماسهی مکتوب (شاهنامه فردوسی) و ادبیات شفاهی و عامیانه (طومار نقالی شاهنامه)، بازتاب یافته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی جایگاه و کارکردهای این قهرمان اسطورهای در دو اثر مذکور، در پی پاسخ به این پرسش است که شخصیت گیو در گذار از متن مکتوب به روایت شفاهی، دستخوش چه دگردیسیهایی شده و این تفاوتها از چه عواملی نشأت میگیرد؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانهای انجام شده است. یافتهها نشان میدهد شخصیت گیو در هر دو روایت، بهویژه در مأموریت یافتن کیخسرو، شاکله اصلی خود را حفظ میکند. با این حال، در طومار نقالی، برای جذب مخاطب عام، ویژگیهای پهلوانی و عواطف او برجستهتر و اغراقآمیزتر شده و جزئیات داستانی جدیدی به آن افزوده میشود. این تحول، که ناشی از پویایی اسطوره و تأثیر بستر فرهنگی است، جایگاه گیو را از یک قهرمان صرفاً حماسی به یک پهلوان محبوب و ملموس در فرهنگ عامه ارتقاء میدهد.
دانلودها
مراجع
1. Bahar M. Asian religions: Cheshmeh; 1996.
2. Rastgar Fasaei M. Dictionary of Shahnameh names: Institute for Humanities and Cultural Studies; 1999.
3. Aydanlou S. Naqqali scroll of Shahnameh: Behnegar; 2012.
4. Eliade M. The myth of the eternal return: Tahouri; 2005.
5. Cassirer E. Language and myth: Morvarid; 2008.
6. Frye N. Anatomy of criticism: Niloofar; 1998.
7. Bulfinch T. Stories of gods and heroes: Ghatreh; 1998.
8. Zarrinkoub A. History of the Iranian people (Iran before Islam): Amirkabir; 2002.
9. Campbell J. The hero with a thousand faces: Gol Aftab; 2015.
10. Naygeli MS. Comprehensive Naqqali scroll of Shahnameh (Qajari comprehensive scroll): Astan Quds Razavi; 2017.
11. Zariri Esfahani A. Shahnameh of Naqqals, Morched Abbas Zariri's scroll: Qoqnoos; 2017.
12. Aydanlou S. Features of narratives and Naqqali scrolls. Journal of Bustan Adab, Shiraz University. 2011;3(1):1-28.
13. Dundes A. What Is Folklore? In: Dundes A, editor. The Study of Folklore: Prentice-Hall; 1965. p. 1-3.
14. Hedayat S. Neyrangestan: Jamehdaran; 2002.
15. Bascom WR. Four Functions of Folklore. In: Dundes A, editor. The Study of Folklore: Prentice-Hall; 1965. p. 279-98.
16. Mahjoub MJ. Iranian folk literature (Collection of articles): Cheshmeh; 2003.
17. Molé M. Ancient Iran: Toos; 1998.
18. Shayegan D. Religions and philosophical schools of India: Amirkabir; 1967.
19. Avesta. Avesta; The oldest Iranian hymns and texts: Morvarid; 1992.
20. Safa Z. Epic poetry in Iran: Qoqnoos; 2004.
21. Farnbagh D. Bundahishn: Toos; 2016.
22. Christensen A. Iran under the Sasanids: Sedaye Moaser; 2010.
23. Zadsparam S. Selections from Zadsparam: Institute for Cultural Studies and Research; 1987.
24. Moazzen Jami MM. Pahlavani literature: A study in the history of ancient Iranian literature: Qoqnoos; 2009.
25. Pourdavoud E. Yashts (Vol. 2): University of Tehran; 1968.
26. Ferdowsi A. Shahnameh: Iran Heritage Foundation; 2007.
27. Khaleghi Motlagh J. Notes on Shahnameh: Iran Heritage Foundation; 2007.
28. Kazazi MJ. Nameh Bastan (Vol. 4): Samt; 1999.
29. Zarrinkoub A. History in the balance: Amirkabir; 1992.
30. Meskoob S. An introduction to Rostam and Esfandiar: Tarh-e No; 1991.
31. Anjavi Shirazi A. Ferdowsinameh: People and Shahnameh: Elmi va Farhangi; 1975.
32. Hedayat S. Iranian folk culture: Amirkabir; 1963.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 سارا بیگم خاژنی (نویسنده); امیرحسین ماحوزی; محمود طاووسی (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
