تحلیل ساختار بلاغی مفاهیم عدالت اجتماعی در متون ادبی فارسی با تاکید بر آثار ناصرخسرو

چکیده

مفهوم عدالت اجتماعی یکی از مسائل بنیادین در متون ادبی فارسی است که در بسیاری از آثار شاعران برجسته از جمله ناصرخسرو، به‌طور مؤثر بیان شده است. این مقاله به تحلیل ساختار بلاغی مفاهیم عدالت اجتماعی در آثار ناصرخسرو با استفاده از روش‌های بلاغی کلاسیک و معاصر پرداخته است. هدف این پژوهش، بررسی نحوه به‌کارگیری ابزارهای بلاغی همچون استعاره، تشبیه، تقابل و کنایه در تبیین مفاهیم عدالت اجتماعی در اشعار ناصرخسرو است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که ناصرخسرو با استفاده از این ابزارهای زبانی به‌طور مؤثر مفاهیم پیچیده اجتماعی و اخلاقی را به‌ویژه عدالت، ظلم و فساد به مخاطب منتقل کرده است. همچنین، با توجه به شرایط تاریخی و اجتماعی دوران ناصرخسرو، این مفاهیم به‌طور خاص به نقد بی‌عدالتی‌های اجتماعی و ترویج نظم و عدالت در جامعه پرداخته‌اند. این پژوهش همچنین بر اهمیت استفاده از زبان و بلاغت در تأثیرگذاری بر ذهن و احساسات مخاطبان تأکید دارد و نشان می‌دهد که ناصرخسرو به‌عنوان شاعری اصلاح‌گرا از ابزارهای بلاغی برای برقراری عدالت اجتماعی بهره برده است. نتایج این مقاله، همچنین حاکی از آن است که ناصرخسرو با استفاده از تصاویری چون «درخت عدل» و «راه نور»، مفاهیم عدالت اجتماعی را به‌شکلی ملموس و هنری بیان کرده است.