آب در نقش عنصری آفریننده: تحلیل تطبیقی شعر بودلر، مولوی و حافظ

چکیده

هدف این پژوهش بررسی آب در نقش عنصری آفریننده: تحلیل تطبیقی شعر بودلر، مولوی و حافظ است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و بر پایه تحلیل محتوای کیفی آثار شاعران انجام شده است. نمونه‌هایی از اشعار بودلر در مجموعه «گل‌های رنج»، بخشی از مثنوی معنوی مولوی و اشعار دیوان حافظ استخراج و از بعد نمادشناسی تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این تحلیل نشان می‌دهد که هر شاعر به شکلی منحصر به فرد، از آب برای بیان مفاهیم انسانی، معنوی و شاعرانه بهره برده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در شعر بودلر، آب دارای دوگانگی  است. از یک سو، نماد پاکی، روشنایی و تطهیر روح است و از سوی دیگر، بازتابی از رنج، اندوه و اضطراب‌های درونی انسان مدرن به حساب می‌آید. آب در جهان شاعر مدرن، آینه‌ای است که تلاطم روان و نوسان میان امید به رستگاری و سقوط در تاریکی را منعکس می‌کند. در شعر مولوی، آب جلوه‌ای کاملاً مقدس و متعالی پیدا می‌کند. او آب را نمادی از دم الهی، جریان بی‌پایان عشق و وحدت وجود می‌داند. در این نگاه، آب عاملی است که جان آدمی را از تیرگی نفس به روشنایی حقیقت هدایت می‌کند و مسیر به سوی خداوند را برای انسان آشکار می‌سازد. حافظ نیز در شعر خود، آب را با عشق، می، روشنایی و الهام در هم می‌آمیزد و به آن معنایی فراتر از ظاهر طبیعی می‌بخشد. در آثار او، آب نماد صفای باطن، بیداری روح و پیوند عاشق با معشوق آسمانی است و تجربه‌ای از زیبایی و معنویت را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. مقایسه تطبیقی این سه شاعر نشان می‌دهد که هرچند آب در ساختار فرهنگی و زبانی هر یک از این شاعران معنای خاص خود را دارد، اما در نهایت همه آن‌ها به جوهری مشترک اشاره می‌کنند: آب نیرویی زنده و مولد است که در همه چیز جاری است و به زندگی، شعر و حرکت معنا می‌بخشد. در هر سه سبک شعری، آب نه تنها پدیده‌ای طبیعی، بلکه تجسم زندگی معنوی، تجربه‌ی آفرینش و سیر انسان از محدودیت به رهایی است.