تحلیل مقایسه‌ای دگرخوانی‌های خلّاقانۀحافظ با غزلیات اوحدی مراغه‌ای بر پایۀ نظریۀ هارولد بلوم
کلمات کلیدی:
دگرخوانی های خلّاق , حافظ, اوحدی مراغه ای , هارولد بلومچکیده
بررسی اشعار شاعران در ادبیّات فارسی بر اساس نظریّه‌های ادبی همیشه مورد توجّه قرار گرفته و قابلیّت تطبیق با این نظریّه‌ها را دارا بوده است. نظریّه‌های « اضطراب تأثیر» و« بدخوانی خلّاق» از هارولد بلوم منتقد معروف آمریکایی که یکی از بزرگترین منتقدان ادبی است، در زمینۀ شعر مطرح شده و بر رابطۀ دیالکتیک ( مباحثه و مناظره ) امّا ستیزه جویانۀ شاعران متأخّر با شاعران متقدّم تأکید کرده است.در این مقاله تلاش شده است نظریّۀ بلوم با استفاده از تألیفات نظریّه پرداز و با توجّه به اشعار حافظ و اوحدی مراغه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش به بررسی غزلیّات حافظ بر اساس نظریّه «بدخوانی خلّاق» هارولد بلوم می‌پردازد. بلوم در این نظریّه، فرآیند تعامل شاعران متأخّر با آثار گذشتگان را به‌صورت نبردی اودیپی برای رهایی از دلهره تاثیرپذیری توصیف می‌کند، جایی که شاعر با تحریف و تغییر خلّاقانه متون پیشینیان، سعی در ساخت هویّتی مستقل و متمایز دارد. حافظ، با استفاده از ساختارهای زبانی و بلاغی نوآورانه، ترکیب‌های بی‌سابقه، و ایجاد مفاهیم و مضامین جدید، از تأثیرات اوحدی مراغه‌ای فراتر رفته و توانسته است به هویّتی منحصر به فرد در غزل فارسی دست یابد. این پژوهش نشان می‌دهد که حافظ با بهره‌گیری از عناصر بدخوانی خلّاق، مانند تحریف و بازآفرینی اسطوره‌ها، جایگزینی مجازهای تازه به‌جای مجازهای متداول، و خلق تصاویر جدید و بدیع، توانسته است سنّت‌های ادبی را به چالش کشیده و نقش خود را به عنوان یکی از برجسته‌ترین شاعران سبک عراقی تثبیت کند. در این مقاله، ضمن تحلیل دقیق فرآیندهای بدخوانی خلاّق در غزلیّات حافظ، به مقایسه تطبیقی آثار او با اوحدی مراغه‌ای پرداخته و نشان داده شده که چگونه حافظ با قدرتی بی‌بدیل توانسته است بر شاعران پیش از خود غلبه کرده و جایگاه خود را در ادبیات فارسی به عنوان صدایی نو و اثرگذار تثبیت نماید.
دانلودها
مراجع
1. Bloom H. A map of misreading: New York: Oxford University Press; 1975.
2. Bloom H. 'The necessity of misreading'. The Georgia Review. 1975;29(2):267-82.
3. Bloom H. The anxiety of influence: A theory of poetry: Oxford University Press, USA; 1997.
4. Bloom H. Poets and poems: Chelsea House Publishers; 2005.
5. Bloom H. The anatomy of influence: literature as a way of life: Yale University Press; 2011.
6. Bloom H, editor 'New York Public Library, Pen World Voices Festival with Harold Bloom and Holdengräber'2011 01: New York City.
7. Bloom H. Genius: The Many Faces of the 50 Most Important Writers and Thinkers of the Western World. Translation by M. Mohajer ed2017.
8. Ouhadi Maraghei R. Divan-e Ouhadi Maraghei. Edited by S. Nafisi ed: Tehran: Amir Kabir; 2341.
