هنر دفاع در شاهنامه فردوسی
کلمات کلیدی:
هنر دفاع, شاهنامه فردوسی, خرد, هویت فرهنگی, حماسه ایرانیچکیده
شاهنامه فردوسی به‌عنوان بزرگ‌ترین اثر حماسی زبان فارسی، تنها روایتگر جنگ‌ها و پهلوانی‌ها نیست، بلکه اثری فلسفی، اخلاقی و فرهنگی در باب بقای هویت ایرانی است. در این منظومه سترگ، دفاع نه صرفاً به‌معنای مقابله نظامی، بلکه به‌عنوان هنری چندبعدی شامل خردورزی، عدالت‌خواهی، فرهنگ‌آفرینی و معنویت مطرح می‌شود. بررسی دیباچه و دفترهای نخستین شاهنامه نشان می‌دهد که دفاع در شکل‌های گوناگون طبیعی، مشروع، فناورانه، فرهنگی و اجتماعی به‌عنوان بنیان تمدن معرفی شده است. شخصیت‌هایی چون کیومرث، هوشنگ، طهمورث، جمشید، فریدون، سام، زال، رستم، سیاوش و کیخسرو، هر یک گونه‌ای از هنر دفاع را نمایندگی می‌کنند؛ از دفاع طبیعی و فناورانه تا دفاع اخلاقی، فرهنگی و قدسی. فردوسی از رهگذر زبان پرقدرت و روایت‌های نمادین، دفاع را به عنصری هویتی و جاودانه بدل ساخته و با پاسداری از زبان فارسی، بزرگ‌ترین شکل دفاع فرهنگی را رقم زده است. این پژوهش با واکاوی مبانی نظری و متون شاهنامه، دفاع را نه به‌عنوان امری صرفاً نظامی، بلکه به‌منزله هنری تمدنی معرفی می‌کند که درون‌مایه اصلی روایت‌های فردوسی را تشکیل می‌دهد.
دانلودها
مراجع
1. Ferdowsi A. Shahnameh (ed. Jalal Khaleghi Motlagh, 8 vols., 2nd ed.). Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia; 2009.
2. Davidson OM. Poet and Hero in the Persian Book of Kings. Ithaca: Cornell University Press; 1994.
3. Safa Z. Epic Poetry in Iran. Tehran: Ferdows; 2002.
4. Kazazi MJ. Mazhaye Raz: Essays on the Shahnameh. Tehran: Nashr-e Markaz; 2001.
5. Aydenloo S. Daftar-e Khosrowan, Selections from Ferdowsi’s Shahnameh. Tehran: Sokhan; 2011.
6. Omidsalar M, Aslani F, Pourtaghi M. Poetics and Politics in the Shahnameh. Tehran: Nashr-e Dr. Mahmoud Afshar and Sokhan; 2017.
7. Eslami Nodoushan MA. The Story of Stories (The Story of Rostam and Esfandiar). Tehran: Enteshar; 1999.
8. Bahar M. A Research on Iranian Mythology. Tehran: Toos; 1996.
9. Pakmehr Y. The Concept of Defense in Shahnameh and Sacred Defense Poetry. Tehran: Marina; 2015.
10. Bal’ami MiM. Tarikh-e Bal’ami (ed. Mohammad Taqi Bahar). Tehran: Zowar; 1990.
11. Davis D. Epic and Sedition: The Case of Ferdowsi’s Shahnameh. Washington, DC: Mage Publishers; 1992.
12. Ahmadi B. Structure and Interpretation of Text. Tehran: Markaz; 2001.
13. Ibn Esfandiar. Tarikh-e Tabarestan. Tehran: Asatir; 2002.
14. Shamisa S. Stylistics. Tehran: Ferdows; 2003.
15. Sahraei G. Defense and Revenge (The Axis of Iranian Military Doctrine in Ferdowsi’s Shahnameh). Khorramabad: Lorestan University; 2021.
16. Alami Mehmandoosti Z, Davoudi Panah N. Analysis of Defensive Mechanisms of Esfandiar in the Battle with Rostam. Epic Literature. 2015;2(4):71-99.
17. Saifouri B, Tofighianfar AH. A Sociological View on the Causes and Rituals of Wars in Ferdowsi’s Shahnameh. Iranian Studies. 2013;12(24):217-37.
18. Eliade M. Myth, Dream, and Mystery. Tehran: Toos; 1984.
19. Khatibi A. Notes on Shahnameh: A Critique and Review of “Notes on Ferdowsi’s Shahnameh”. Nashr-e Danesh. 2002(105).
20. Afshar I. Khosh Bad In Nikbakhti: Speeches on the Khaleghi-Motlagh Edition of Shahnameh. Bokhara. 2007(64).
21. Ferdowsi A. Shahnameh (Based on the Moscow Edition, 2 vols., 3rd ed.). Tehran: Hermes; 2007.
22. Kazazi MJ. Name-ye Bastan (Edition and Report on Ferdowsi’s Shahnameh). Tehran: Samt; 2005.
23. Chelkowski P. Mirror of the Invisible World: Tales from the Khamseh of Nizami. New York: Metropolitan Museum of Art; 1975.
24. Pahlevannejad MR, Yazdi R. Macrostructural Analysis of the Epic of Rostam and Esfandiar in Ferdowsi’s Shahnameh. Language and Linguistics. 2006;4.
25. Minovi M. Introduction to the Shahnameh. Tehran: University of Tehran Press; 1969.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 داریوش ذوالفقاری
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
