برساخت مفهوم زن در شعر روشنفکری: مطالعه موردی اشعار ابوالقاسم لاهوتی، احمد شاملو و فروغ فرخزاد
کلمات کلیدی:
روشنفکری, ابوالقاسم لاهوتی, احمد شاملو, فروغ فرخزاد, زنچکیده
پس از ورود جریان روشنفکری غربی به ایران و در پی آن، وقوع انقلاب مشروطه تحولاتی در نظام اندیشگانی، مردم به‌ویژه سیاست‌مداران، ادبا و شاعران رخ داد که باعث ظهور روشنفکرانی در این حوزه‌ها شد. در پی ظهور این جریان طیف گسترده‌ای از گرایش‌های فکری در ایران به وجود آمد که در برخی از این گرایش‌ها توجه به مسأله‌ی زن پررنگ جلوه می‌کند؛ برای نمونه زن در مفهوم سرزمین و وطن، و زن در معنای جنسیت مؤنث در شعر سه تابلوی مریم میرزاد‌ه‌ی عشقی و یا ایرانه خانم رضا براهنی آمده است؛ اما در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بر ساخت روشنفکرانه‌ی شاعر- روشنفکرانی از قبیل لاهوتی، شاملو و فرخزاد نسبت به مفهوم زن در معنای جنسیت مؤنث مورد بررسی قرار گرفته است. هر شاعر - روشنفکر برساخت و دریافتی متفاوت از مفهوم زن در تفکرات خود دارد که نشأت گرفته از فکر فرهنگ و جامعه‌ی او است. هدف شاعر- روشنفکران می‌تواند این باشد که می‌خواهند زن نسبت به حقوق خود آگاه گردد و از قالب کلیشه‌ای بیرون بیاید و به سمت آگاهی، برابری و قدرت قدم بردارد تا از حصارهای جامعه مردسالار رهایی یابد. یافته‌های پژوهش گویای آن است که مؤلفه‌هایی چون آزادی‌خواهی، وطن دوستی، ستیز با استبداد، دفاع از حقوق زنان، عدالت‌طلبی، مخالفت با سلطه‌گری بیگانگان، علم‌اندوزی و ارتقای آگاهی جمعی، از شاخصه‌های برجستة شعر این شاعران است. لاهوتی، شاملو و فرخزاد مهم‌ترین دلیل عقب‌ماندگی فکری، فرهنگی و نداشتن جایگاه اجتماعی را برای زنان، تسلط و تحکم مردان بر زنان، عدم حضور زن در جامعه برای تحصیل و اشتغال، عدم حق‌طلبی از سوی خود زنان و مسائلی از این دست می‌دانند و نیز نشان می‌دهیم شاملو عمیق‌تر از لاهوتی و فرخزاد به این مفهوم پرداخته است و نگرش‌های مشابه و متفاوت آن‌ها بیان می‌گردد.
دانلودها
مراجع
1. Engashteh Le. An Examination of the Position and Goals of Intellectualism in the Poetry of Simin Behbahani and Houshang Ebtehaj. Research Approaches in Social Sciences. 2021(25):18-38.
2. Taslimi A. The Blind Owl in the Twilight of Criticism. Tehran: Mah va Khorshid; 2020.
3. Baydur m. kuresel dunyada milliyetcilic. Istanbul: Irfan yayimcilik ve tanitim ltd. Sti; 2001.
4. Sartre J-P. In Defense of Intellectuals. Tehran: Niloofar; 2012.
5. Hosseini M, Jahanbakhsh F. The Image of Women in Selected Novels of Mohammad Mohammadali with an Emphasis on Feminist Criticism. Woman in Culture and Art. 2010;1(3):79-98.
6. Shafiei Kadkani MR. Ba Cheragh va Ayineh dar Jostojou-ye Rishe-ye Tahavvol-e She'r-e Moaser-e Iran (With Lamp and Mirror in Search of the Roots of Contemporary Iranian Poetry's Transformation). Tehran: Sokhan; 2011.
7. Reed E. Women's Freedom. Tehran: Gol Azin; 2004.
8. Lahouti A. Divan-e Lahouti (The Collected Poems of Lahouti). Tehran: Sepehr; 2006.
9. Karimi Hakkak A. Tali'ah-ye Tajaddod dar She'r-e Farsi (The Dawn of Modernism in Persian Poetry). Tehran: Morvarid Publications; 2005.
10. Johnson AG. The Blackwell Dictionary of sociology AusersGuide to Sociological-language. Britain, London1995.
11. Shamloo A. Collected Works of Ahmad Shamloo. Tehran: Negah Publications; 2001.
12. Nafisi M. The Image of Woman in Ahmad Shamloo's Poetry. Standard Journal. 2001.
13. Shamloo A. Aida, Dar-akht, Khanjar va Khatereh (Aida, Tree, Dagger, and Memory)1965.
14. Mokhtari M. Insan dar She'r-e Moaser (Man in Contemporary Poetry). Tehran: Toos; 1999.
15. Mosharraf-e Azad Tehrani M. Parishadokht-e Shahr (The City's Fairy Princess). Tehran: Sales; 1997.
16. Farrokhzad F. Collected Poems of Forough Farrokhzad. Tehran: Nika Publishing; 2007.
17. Karaji R. Andishehnegaran-e Zan dar She'r-e Mashrouteh (Female Thinkers in Constitutional Poetry). Tehran: al-Zahra; 1995.
18. Karaji R. Forough Farrokhzad. Shiraz: Dastansara; 2004.
19. Keynezhad A. Faryad dar Mah (A Scream in the Mist). Tehran: Afarinesh; 2003.
20. Shamisa S. A Look at Forough Farrokhzad. Tehran: Morvarid; 1997.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mehrasa Rahmani, Gholamreza Pirouz, Reza Sattari, Hossein Hasanpour Alashti (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
