بررسی تاثیر تصاویر شعری بر مخاطب در حکایت‌های مشترک حدیقه حقیقه سنایی و مثنوی معنوی مولوی

چکیده

تصویر یکی از مهم‌ترین ابزارهای ادبی برای انتقال مفاهیم است. آنچه موجب تأثیرگذاری بیشتر تصاویر شعری می شود، تخیل و تخییل شاعرانه است. واژه تصویر معادل ایماژ است که برخاسته از تفکرات مکتب ادبی ایماژیسم است که در اوایل قرن بیستم در انگلستان توسط عده‌ای به رهبری هیوم بر اساس نظریات برگسون فیلسوف نامدار فرانسوی بنیاد نهاده شد. شاعران با آگاهی به جهان هستی می‌نگرند و با گزینش تصاویری که در محیط پیرامون خود می‌بینند از آن‌ها برای تجسیم مقوله‌های انتزاعی و ذهنی استفاده می کنند. به این ترتیب آنها می‌کوشند فرآورده‌های ذهنی خود را به مخاطب انتقال داده و او را به فضای ذهنی خود بکشانند و از این رهگذر، اعتقادات خود را تعمیم دهند.

در حدیقه و مثنوی تصاویر مشابهی دیده می شود که از جنبه های مختلف تصویرپردازی با یکدیگر متفاوتند. نظر به این تفاوتها، میزان تاثیرگذاری آنها بر مخاطب تغییر می کند. در این جستار، که به شیوۀ توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، تصاویر موجود در حکایات مشابه حدیقه و مثنوی، استخراج گردیده و از حیث تأثیرگذاری بر مخاطب مورد تحلیل قرار گرفته است. در نهایت نیز مشخص گردید که آنچه موجب تفاوت تأثیرگذاری این تصاویر بر مخاطب گردیده عناصری چون عینیت گرایی، تجسیم، پویایی، تخیل، مثبت اندیشی، رسانگی، جلوه های هنری، توصیف پذیری و زیبایی می باشد.