تحلیل گفتمان اجتماعی در رمان همسایه‌ها احمد محمود بر اساس نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو
کلمات کلیدی:
گفتمان اجتماعی, رمان, احمد محمود, نشانه‌شناسی, پیرگیروچکیده
رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های رمان اجتماعی در ادبیات معاصر ایران به‌شمار می‌آید که بازنمایی دقیقی از زندگی مردم فرودست، کارگران، روشنفکران و نیروهای اجتماعی دهه‌های بیست و سی ارائه می‌دهد. این رمان با رویکردی رئالیستی، لایه‌های پنهان حیات اجتماعی و مناسبات قدرت را آشکار می‌کند. با وجود پژوهش‌های متعدد دربارۀ این رمان، کمتر مطالعه‌ای بر اساس چارچوب نظری نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو انجام شده است. گیرو نشانه‌ها را نه محدود به زبان، بلکه در آداب، هویت‌ها، آیین‌ها، رفتارها، مدها و بازی‌های اجتماعی نیز قابل ردگیری می‌داند. هدف این پژوهش آن است که با استفاده از نشانه‌شناسی اجتماعی، به تحلیل بازنمایی نشانه‌های فرهنگی و اجتماعی در همسایه‌ها بپردازد و نشان دهد که چگونه این نشانه‌ها به شکل‌گیری و تداوم گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی در متن کمک می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که آداب معاشرت و نزاکت در رمان، بازتابی از تمایزات طبقاتی و روابط قدرت است؛ هویت‌های فردی و جمعی شخصیت‌ها در بستری از تقابل سنت و تجدد شکل می‌گیرد؛ و رفتارهای اجتماعی، چه در سطح فردی و چه در سطح جمعی، بازتابی از سرشت انسان در موقعیت‌های بحرانی است. همچنین رمزگان اجتماعی نظیر لباس، زبان و نمادهای شهری، حامل معناهای طبقاتی و فرهنگی‌اند. در نهایت، این مطالعه نشان می‌دهد که همسایه‌ها نه تنها اثری ادبی، بلکه متنی اجتماعی-گفتمانی است که شبکه‌ای پیچیده از نشانه‌ها را در خود جای داده است. تحلیل نشانه‌شناسی اجتماعی این رمان، امکان شناخت عمیق‌تر از سازوکارهای هویتی، فرهنگی و سیاسی جامعۀ ایران در مقطع تاریخی مورد نظر را فراهم می‌سازد.
دانلودها
مراجع
1. Makarik IR. Encyclopedia of Contemporary Literary Theories. Translator: Mohajer and Nabavi; Mehran, Mohammad ed. Tehran: Ageh; 2009.
2. Chandler D. Fundamentals of Semiotics. Translator: Parsa, Mehdi ed. Tehran: Contemporary Culture and Art Research Institute; 2018.
3. Giroux P. Semiotics. Translator: Nabavi, Mohammad ed. Tehran: Ageh; 2019.
4. Sojoodi F. Semiotics: Theory and Practice. Tehran: Elm; 2019.
5. Sojoodi F. Applied Semiotics. Tehran: Qeseh Publishing; 2012.
6. Farhangi S, Bastani KM. Social Semiotic of Amirkhani's Bivatan. Literary Criticism. 2014;7(25):121-52.
7. Akbari B. Identity Crisis and Religious Cognition. Journal of Peyk Noor (Humanities). 2009;6(4):219.
8. Mahmoud A. Hamsayeha. Tehran: Amirkabir; 1978.
9. Sassani F. Semantic Analysis Towards Social Semiotics. Tehran: Elm; 2010.
10. Eagleton T. An Introduction to Literary Theory. Translator: Mokhbar, Abbas ed. Tehran: Markaz; 2002.
11. Sanapour H. The Founders of the Modern Iranian Novel. Tehran: Cheshmeh; 2019.
12. Noori A. Islamic Criteria for Women's Dress and Consumption Patterns. The Journal of Islamic Law Research. 2002;3(3 - 4).
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Zahra Shahraki Ein Ali (Author); Mandana Alimi; Zakiyeh Rajabi (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
