بررسی تناقضات عرفانـی سنایی بر اساس نظریه زیبایی‌شناسی کروچه
کلمات کلیدی:
تناقض, تناقض در عرفان, نظریه زیبایی‌شناسی کروچه, سنایی غزنوی, حدیقه الحقیقهچکیده
شعر عرفانی حکیم سنایی غزنوی، به عنوان یکی از ستون‌های بنیادین ادبیات صوفیانه فارسی، در ژرف‌ترین لایه‌های خود با پارادوکس‌ها و گزاره‌های به ظاهر متناقضی آمیخته است که منطق صوری را به چالش می‌کشند. این پژوهش با هدف بازخوانی این تناقضات به مثابه نقطه اوج قدرت هنری سنایی، از رویکردی توصیفی-تحلیلی و چارچوب نظریه زیبایی‌شناسی «شهود-بیان» کروچه بهره می‌برد. بر این اساس، مضامین پارادوکسیکال اصلی مانند تحقیر نفس، عشق، و فنا استخراج و در دو ساحت «شهود» (تجربه عرفانی خام) و «بیان» (صورت‌بندی هنری آن) در حدیقه الحقیقه سنایی تحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که هنر سنایی در «بیان موفق» و مهار کردن این شهودهای متلاطم در یک فرم هنریِ منسجم و زیبا نهفته است. او با قدرت کلام، محتوای متناقض را در قالبی متقن می‌ریزد و بر آشوب معنایی غلبه می‌کند. در نتیجه، تناقض در شعر سنایی یک نقص استدلالی نیست، بلکه «ماده خام» هنری است که گواه پیروزی «بیان» بر «شهود» و توانایی شاعر برای تبدیل تضاد به یک ابژه هنری ماندگار و تأثیرگذار است.
دانلودها
مراجع
1. Dad S. Farhang-e Estelāhāt-e Adabi. 3rd ed. Tehran: Morvarid Publications; 1999.
2. Mirsadeghi M. Vāzheh-nāmeh-ye Honar-e Shā'eri. Tehran: Ketab-e Mahnaz; 1997.
3. Merriam-Webster's Collegiate Dictionary: Merriam-Webster, Inc.; 2020.
4. Rastgoo SM. Honar-e Sokhan-ārāyi; Fan-e Badi'. Tehran: SAMT Publications; 2018.
5. Abdolrahmanzadeh MA. Motenāqez-namāyi dar Āsār-e Fārsi-e Ahmad Ghazāli. Paradox in the Persian Works of Ahmad Ghazali. 2006(57-58):139-56.
6. Daiches D. Shivehā-ye Naqd-e Adabi. 3rd ed. Sedqiani MT, Yousefi GH, editors. Tehran: Elmi Publications; 1991.
7. Vahidian Kamyar T. Dastur-e Zabān-e Fārsi (1). Tehran: SAMT Publications; 2000.
8. Chenari A. Motenāqez-namāyi dar She'r-e Fārsi. Tehran: Farzan Rooz Publications; 1998.
9. Vahidian Kamyar T. Badi' az Didgāh-e Zibāyi-shenāsi. Tehran: Doustan Publications; 1993.
10. Croce B. Kulliyāt-e Zibāshenāsi. 14th ed. Rouhani F, editor. Tehran: Elmi va Farhangi Publications; 2022.
11. Gilson É. Mabāni-e Honar-e Masihi. 1st ed. Kardan AM, editor. Tehran: Elmi va Farhangi Publications; 1996.
12. Tatarkiewicz W. Tārikh-e Shesh Mafhum. 5th ed. Fatemi M, editor. Tehran: Nashr-e Markaz; 2016.
13. Barāheni R. Talā dar Mes. Tehran: Zaryab Publications; 1992.
14. Sajjadi SJ. Farhang-e Estelāhāt va Ta'birāt-e Erfāni. Tehran: Tahoori Publications; 2009.
15. Zarrinkoub AH. Jostoju dar Tasavvof-e Irān. 11th ed. Tehran: Amirkabir Publications; 2005.
16. Ghazāli A. Savāneh. 5th ed. Ritter H, editor. Tehran: Manouchehri Publications; 1999.
17. Pournamdarian T. Dar Sāyeh-ye Āftāb: She'r-e Fārsi va Sākhtār-shekani dar Nazariyeh-ye Adabi. Tehran: Sokhan Publications; 2009.
18. Qushayri AQ. Resāleh-ye Qushayriyyah. 3rd ed. Forouzanfar B, editor. Tehran: Elmi va Farhangi Publications; 1995.
19. Zarrinkoub AH. Arzesh-e Mirās-e Sufiyeh. 9th ed. Tehran: Amirkabir Publications; 1993.
20. Hujwiri AIU. Kashf al-Mahjūb. Zhukovsky V, editor. Tehran: Tahoori Publications; 2004.
21. Baqli Shirazi R. Sharh-e Shatahiyāt. 3rd ed. Corbin H, editor. Tehran: Tahoori Publications; 2002.
22. Kashani IDM. Mesbāh al-Hedāyah va Meftāh al-Kefāyah. 4th ed. Homayi J, editor. Tehran: Nashr-e Homa; 2002.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 خیرالنساء محمّدپور, اعظم پوینده‌پور (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
